ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΠΕΔΑ ΣΟΒΑΡΟΤΗΤΑΣ
Οι διαταραχές προσωπικότητας ορίζονται από εμπειρίες και συμπεριφορές που αποκλίνουν από κοινωνικούς κανόνες και προσδοκίες και εμφανίζονται περίπου στο 11% του γενικού πληθυσμού.
Όσοι έχουν διαγνωστεί με διαταραχή προσωπικότητας μπορεί να αντιμετωπίσουν δυσκολίες στη γνωστική λειτουργία, τη διαπροσωπική λειτουργία ή τον έλεγχο των παρορμήσεων. Τα πρότυπα συμπεριφοράς των διαταραχών προσωπικότητας αναγνωρίζονται συνήθως από την εφηβεία, την αρχή της ενηλικίωσης ή μερικές φορές ακόμη και την παιδική ηλικία και συχνά έχουν διάχυτο αρνητικό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής.
Σύμφωνα με τα κριτήρια DSM-5 κατηγοριοποιούνται οι διαταραχές προσωπικότητας σε τρεις ομάδες (συστάδες) Α, Β, και Γ.
1) Συστάδα - Ομάδα Α, ασυνήθεις, εκκεντρικές. Αυτή η ομάδα περιλαμβάνει τις ακόλουθες διαταραχές προσωπικότητας με διακριτά χαρακτηριστικά :
- Παρανοειδής διαταραχή προσωπικότητας
- Σχιζοειδής διαταραχή προσωπικότητας
- Σχιζότυπη διαταραχή προσωπικότητας
2) Συστάδα - Ομάδα Β, δραματικές, συναισθηματικές, ασταθείς. Αυτή η ομάδα περιλαμβάνει τις ακόλουθες διαταραχές προσωπικότητας με διακριτά χαρακτηριστικά:
- Αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας
- Οριακή διαταραχή προσωπικότητας
- Ιστριονική διαταραχή προσωπικότητας
- Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας
3) Συστάδα - Ομάδα Γ, ανασφαλείς, αγχοφοβικές. Αυτή η ομάδα περιλαμβάνει τις ακόλουθες διαταραχές προσωπικότητας με διακριτά χαρακτηριστικά:
- Αποφευκτική διαταραχή προσωπικότητας
- Εξαρτητική διαταραχή προσωπικότητας
- Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή προσωπικότητας
Σε αρκετές μελέτες, ιδιαίτερα προβλήματα και χαμηλότερη ποιότητα ζωής προβλέφθηκαν στην οριακή, την αποφευκτική, την εξαρτητική, τη σχιζοειδή, την παρανοειδή, τη σχιζότυπη και την αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας. Η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας παρουσιάζει συχνά αντιπαραγωγική εργασιακή συμπεριφορά και προβλήματα στις προσωπικές σχέσεις. Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή δεν σχετιζόταν με μειωμένη ποιότητα ζωής ή αυξημένη έκπτωση, ενώ η ιστριονική παρουσιάζει μέτρια προβλήματα στις σχέσεις, αλλά είναι εργασιακά λειτουργική.
Δεν παρουσιάζουν όλοι τα ίδια επίπεδα σοβαρότητας των διαταραχών προσωπικότητας. Τα επίπεδα σοβαρότητας είναι τα ακόλουθα:
α) Επίπεδο σοβαρότητα: 0, χωρίς διαταραχή προσωπικότητας, δεν πληροί τα πραγματικά ή τα κατώτατα κριτήρια για οποιαδήποτε διαταραχή προσωπικότητας.
β) Επίπεδο σοβαρότητας: 1, μικροπροβλήματα προσωπικότητας, πληροί τα κατώτατα κριτήρια για μία ή περισσότερες διαταραχές προσωπικότητας.
γ) Επίπεδο σοβαρότητας: 2, απλή διαταραχή προσωπικότητας, πληροί τα ουσιαστικά κριτήρια για μία ή περισσότερες διαταραχές προσωπικότητας της ίδιας ομάδας (συστάδας).
δ) Επίπεδο σοβαρότητας: 3, σύνθετη διαταραχή προσωπικότητας, πληροί τα ουσιαστικά κριτήρια για μία ή περισσότερες διαταραχές προσωπικότητας σε περισσότερες από μία ομάδες (συστάδες).
ε) Επίπεδο σοβαρότητας: 4, σύνθετη διαταραχή προσωπικότητας, πληροί τα κριτήρια για τη δημιουργία σοβαρής αναστάτωσης τόσο στο ίδιο το άτομο όσο και στο κοινωνικό περιβάλλον του.
Οι διαταραχές προσωπικότητας πιθανόν προκύπτουν από τον συνδυασμό γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Για να γίνει η διάγνωση των διαταραχών προσωπικότητας, το άτομο πρέπει να πληροί συγκεκριμένα κριτήρια.
Υπάρχουν πολλές διαφορετικές μορφές θεραπείας που χρησιμοποιούνται για διαταραχές προσωπικότητας, όπως:
• Η ατομική ψυχοθεραπεία
• Η οικογενειακή θεραπεία, συμπεριλαμβανομένης της θεραπείας ζευγαριών.
• Η ομαδική θεραπεία
• Ψυχιατρικά φάρμακα, όπου κριθεί απαραίτητο.
Οι παραπάνω θεραπείες βασίζονται συγκεκριμένες θεωρίες ή σχολές ψυχοθεραπείας. Μπορούν, για παράδειγμα, να δώσουν έμφαση σε ψυχοδυναμικές, γνωστικές ή/και συμπεριφορικές τεχνικές.
